Opština Uroševac je opština u Republici Srbiji, u AP Kosovo i Metohija, koja pripada Kosovskom upravnom okrugu. Površina opštine je 344 kvadratnih kilometara.
Grad se nalazi na nadmorskoj visini od 573 metra u podnožju planine Šara (1923 metra), na obalama reke Nerodimke, poznate po retkom hidrološkom fenomenu — bifurkaciji. Bifurkacija ili rastok je pojava da se tok reke račva u dva sliva, tj. da je razvođe u tolikoj meri neodređeno da se vode odlivaju u dva različita hidrografska sistema, putem dva rukavca ili rastoke. Prema postanku može biti prirodna ili veštačka. Ovaj hidrografski fenomen je prilično redak u svetu.
Do 1873. Uroševac je bio veće selo, a tada je otvorena pruga Beograd-Solun, koja je doprinela razvoju grada. Crkva svetog Uroša je podignuta 1933.
Na krajnjem jugu Kosovske kotline, uz drumsku i železničku magistralu koja od Prištine vodi ka Skoplju, nalazi se Uroševac. Neveliki grad sa mešovitim sastavom stanovništva, danas uglavnom poznat kao važna i nezaobilazna raskrsnica puteva na Kosovu i Metohiji.
Smešten u samom središtu južnog dela pokrajine, pred ulazom u Kačaničku klisuru, Uroševac povezuje Kosovsko Pomoravlje na istoku sa Metohijom na zapadu pokrajine, a takođe gradove od Kačanika na krajnjem jugu do Kosovske Mitrovice i Leposavića na severu Kosova.
Odavde se direktnim i najbližim putevima stiže do Vitine, Gnjilana i Kosovske Kamenice, a takođe do Lipljana, Suve Reke i Prizrena.
Iako uz ime Uroševca idu atributi razvijenog saobraćajnog, industrijskog i turističkog centra južnog dela pokrajine, treba takođe imati u vidu da je to i jedan od najmlađih gradova na prostorima Kosova i Metohije. NJegova istorija u kontinuitetu duga je nepun vek i po (!) i vezuje se uglavnom za 1873. godinu, kada je kroz ovo malo i slabo poznato mesto prošao prvi voz na novoizgrađenoj železničkoj pruzi Kraljevo - Kosovo Polje - Skoplje.
Jedna od bitnih karakteristika Uroševca u njegovoj društvenoj, političkoj i duhovnoj sferi jeste šarolikost nacija i Nerodimlje: Manastir Sv. Uroša pre rušenja, XIV vek.
Prema popisu iz 1971. godine, Uroševac je imao 22 hiljade i 372 stanovnika, a na području užeg regiona (opštine) bilo je 79 naselja sa 84 hiljade i 490 žitelja.
Albanaca je bilo 62.938, Srba 19.339, Crnogoraca 468, Turaka 122, Roma 841, ostalih 547. Ali, umesto da toliko hvaljena multietičnost doprinosi približavanju i međusobnom prožimanju različitih kultura, shvatanja i običaja, ona se ovde pokazala tragičnom - i to po nealbanski živalj. Duboke nacionalne, verske i druge podele začete su (a nastavljene i dalje) već u samom imenu grada. To je, verovatno, jedinstven slučaj na Balkanu da jedan grad ima dva zvanična naziva: jedan je Uroševac (za Srbe i ostale koji u njemu žive), a drugi Ferizaj (kako ga decenijama, pa i danas uporno, nazivaju Šiptari i njihova opštinska i pokrajinska administracija).
Otkuda Uroševcu sporno (dodatno) ime Ferizaj?
Odgovor je takođe zanimljiv. Naime, izgradnjom žezničke pruge 1873. godine i uspostavljanjem redovnog saobraćaja prema Skoplju, Kraljevu i Beogradu, oko novopodignute železničke stanice počelo je ubrzano da narasta dotad malo i slabo poznato gradsko naselje. Pre nego što su pruga i stanica izgrađeni, na tom putnom raskršću nalazio se han Feriza Šešivara, pa je po imenu njegovog vlasnika stanica dobila naziv Ferizović, a ubrzo potom i samo mesto Albanci su prozvali Ferizaj.
Za ovaj period vezuju se i prva masovnija doseljavanja muslimanskog (turskog i albanskog) stanovništva sa područja Toplice, Cincara iz Makedonije, srpskih porodica iz okoline Prizrena i Orahovca, a nešto kasnije i Roma iz Skoplja i ostalih prostora.
Prvih decenija postojanja Uroševac se razvijao kao značajno trgovačko središte, a kasnije postaje i razvijen zanatski centar.
Na samom početku prošlog veka (1900. godine) u Uroševcu je boravio poznati srpski geograf Jovan Cvijić. On je zabeležio da je tada grad imao 400 kuća i oko 200 dućana. Narednih decenija grad je ekonomski i urbano bio stalno na uzlaznoj liniji, tako da je to sada važan ekonomski, politički i kulturni centar južnog dela pokrajine.
Međutim, najveća materijalna i duhovna bogatstva ovog područja ne nalaze se u Uroševcu već u njegovoj okolini. A baš po njima je cijeli kraj i poznat.
Američka vojna baza Bondstil se nalazi u neposrednoj blizini grada. Posle rata na Kosmetu 1999, većina ne-Albanaca je izbegla iz grada.
Po proceni iz 2007. grad ima 145.000 stanovnika. Danas su 98% stanovnika Uroševca Albanci.
Tekst poslao: Milorad Ristić
Naseljena mesta:
© 2015 Srbijanac.rs | Template design by W3layouts | SM Programming
